چاهک آسانسور به عنوان یکی از عناصر اصلی در سیستم آسانسور، نقش حیاتی در عملکرد و ایمنی این وسیله نقلیه دارد. می‌دانیم که چاه آسانسور به طور معمول به عنوان یک ستون عمودی در داخل ساختمان ساخته می‌شود که امکان حرکت آسانسور و قرار گرفتن تجهیزات در آن را فراهم می‌کند.
چاهک نقش مهمی در قبال خطرات احتمالی از جمله سقوط آسانسور دارد و باید بر اساس استانداردها و قوانین ایمنی ساختمانی ساخته شود.
در این مقاله، به بررسی جزئیات و اهمیت چاهک آسانسور می‌پردازیم. اگر قصد نصب آسانسور را دارید، این مقاله می‌تواند یک راهنمای مفید برای درک بهتر نیازهای ساختمان هنگام ساخت چاهک باشد.
چاهک آسانسور چیست؟
ما قبلا در مقاله چاه آسانسور، درباره این بخش مهم از روند نصب توضیح داده‌ایم. اما چاهک آسانسور چیست و به کدام قسمت از چاه یا گودال آسانسور گفته می‌شود؟!
پایین‌ترین بخش چاه آسانسور به عنوان “زیرچاه” یا “چاهک” شناخته می‌شود. زیرچاه بخشی از چاه آسانسور است که در زیر سطح زمین قرار می‌گیرد. این بخش در انتهای چاه آسانسور است و فضای کافی برای ورود و خروج افراد بدون مزاحمت کابین آسانسور را فراهم می‌کند.
چاهک آسانسور که به شکل گودالی در زمین حفر می‌شود، معمولا دارای عمقی است که اجازه می‌دهد کابین آسانسور پایین‌تر از سطح همکف ساختمان برود. این بخش به عنوان فضایی خالی زیر چاه آسانسور ایجاد می‌شود.
این فضا باعث می‌شود که کابین به طور مستقیم پایین‌تر از همکف برسد و در هنگام باز شدن درب‌ها، افراد بتوانند به راحتی وارد و خارج شوند.
علاوه بر این، زیرچاه ممکن است شامل تجهیزات و سیستم‌های ایمنی مورد نیاز دستگاه هم باشد. به عنوان مثال، سنسورها و سیستم‌های شناسایی موانع می‌توانند در این بخش نصب شده و در صورت شناسایی موانع در زیرچاه، کابین آسانسور را متوقف کنند تا از بروز حوادث ناگوار جلوگیری شود.
به طور کلی، چاهک به عنوان بخش اساسی از چاه آسانسور شناخته می‌شود.
چاهک آسانسور چیست؟
نکاتی که در طراحی چاهک آسانسور باید رعایت شود
طراحی چاهک آسانسور بسیار حائز اهمیت است، زیرا تأثیر مستقیمی بر عملکرد و ایمنی آسانسور شما دارد. در زیرچاه آسانسور باید به عوامل زیر توجه شود:
ارتفاع چاهک: ارتفاع زیرچاه باید به گونه‌ای طراحی شود که کابین آسانسور به راحتی و بدون مشکل به پایین‌ترین طبقه برسد و در هنگام باز شدن درب‌ها، افراد بتوانند به راحتی وارد و خارج شوند. همچنین، باید جای کافی برای نصب سیستم‌های ایمنی مورد نیاز در چاهک فراهم باشد.
ابعاد و فضا: چاهک باید ابعاد مناسبی داشته باشد تا کابین آسانسور به صورت صاف و بدون مشکل در آن حرکت کند. باید فضای کافی برای نصب تجهیزات مورد نیاز نظیر سیستم برق، سیستم‌های هیدرولیک یا مکانیکی و دیگر تجهیزات ایمنی در نظر گرفته شود.
مواد ساخت: مواد ساخت استفاده شده در چاهک آسانسور باید از جنس مقاوم باشند و به اندازه کافی استحکام داشته باشند. معمولا از فلزات مقاوم مانند فولاد یا آلومینیوم برای ساخت تجهیزات چاهک استفاده می‌شود. همچنین این قسمت باید به خوبی عایق‌بندی شود تا از ورود آب و مایعات به آن جلوگیری شود.
اندازه درب‌ها: با توجه به اندازه درب‌ها و کابین، باید طراحی چاهک بر اساس فشار وارده به آن انجام شود.
سیستم‌های ایمنی: در طراحی زیرچاه باید فضای کافی برای نصب سیستم‌های ایمنی مورد نیاز مانند سنسورها، سیستم‌های شناسایی موانع، سیستم‌های اطفاء حریق و سیستم‌های اضطراری در نظر گرفته شود.
طراحی زیرچاه آسانسور توسط شرکت‌های آسانسور و بر اساس استانداردها و مقررات معتبر انجام می‌شود و نیازی نیست نگران آن باشید.
در استانداردهای مربوط به طراحی چاهک آسانسور، توصیه می‌شود ابعاد چاهک حداقل 10 سانتیمتر بیشتر از ابعاد چاله آسانسور باشد. به طور مثال، اگر ابعاد چاه 200×200 سانتیمتر باشد، ابعاد چاهک (عمق و عرض آن) باید 210×210 سانتیمتر در نظر گرفته شود. همچنین، ارتفاع چاهک نیز حداقل باید 1.5 متر باشد.
لازم به ذکر است که نوع سیستم محرکه آسانسور بر ابعاد چاهک تأثیری ندارد. بنابراین، ابعاد چاهک آسانسور هیدرولیک (شامل عمق و ارتفاع آن) با سایر نوع آسانسورها مانند کششی تفاوتی ندارد و استانداردها و ابعاد مشابهی برای آسانسورهای هیدرولیکی نیز اعمال می‌شود.
نحوه ساخت چاهک آسانسور
نحوه ساخت چاهک آسانسور
روش ساخت زیرچاه آسانسور معمولا به صورت زیر است:
تهیه طرح: ابتدا باید طرح چاهک آسانسور را تهیه کرد. در این طرح، ابعاد دقیق زیرچاه، جزئیات ساختاری و نحوه نصب تجهیزات ایمنی و مواد ساخت باید مشخص شود.
حفر چاه: پس از تهیه طرح، چاهک حفر می‌شود. ابتدا با استفاده از ماشین آلات مناسب، یک سوراخ عمودی به اندازه ارتفاع زیرچاه حفر می‌شود.
نصب قالب‌ها: پس از حفر چاه، فرم‌ها (قالب‌ها) در داخل چاهک نصب می‌شوند. این قالب‌ها به صورت موقتی استفاده می‌شوند.
بتن‌ریزی: بعد از نصب فرم‌ها، فرآیند بتن‌ریزی آغاز می‌شود. بتن تا ارتفاع مورد نیاز زیرچاه درون قالب‌ها ریخته می‌شود. در این مرحله، باید از کیفیت بتن و استحکام آن اطمینان حاصل شود.
نصب تجهیزات ایمنی: پس از خشک شدن بتن، تجهیزات ایمنی مورد نیاز مانند سیستم‌های حفاظتی و سنسورها نصب می‌شوند. این تجهیزات باید با دقت و بر اساس استانداردهای ایمنی نصب شوند.
پایان کار: پس از نصب تجهیزات ایمنی، قالب‌ها از داخل چاهک خارج می‌شوند و جزئیات دیگر مانند درب‌ها و سایر سیستم‌ها کامل می‌شوند. سپس زیرچاه آسانسور آماده استفاده می‌شود.
در طول این فرآیند، رعایت استانداردها و دستورالعمل‌های مربوطه بسیار حائز اهمیت است تا ایمنی و کارایی زیرچاه آسانسور تضمین شود.
نکاتی درباره ساخت چاهک آسانسور
برای نصب چاهک آسانسور، شما باید شرایط و قوانین خاصی را رعایت کنید. یکی از این شرایط، ارتفاع چاهک است که باید حداقل 160 سانتیمتر باشد. این ارتفاع باید فضایی مناسب را برای موارد زیر فراهم کند:
نصب قطعاتی مانند بافرها (ضربه گیر‌ها) و سکوهای موجود در بخش پایینی آنها.
ستون‌های مربوط به چاهک آسانسور.
کف ستون‌های زیر شاسی.
ستونک زیر ریل راهنما.
فضایی که به عنوان جان پناهی برای نصابان و تعمیرکاران عمل کرده و در صورت سقوط ناگهانی آسانسور از آنها حفاظت کند.
در مرحله بعدی، باید فضایی با ارتفاع 10 سانتیمتر و همچنین فضایی با ارتفاع 30 سانتیمتر برای آرماتور بندی و بتن‌ریزی چاهک آسانسور در نظر گرفته شود.
ویژگی های چاهک آسانسور استاندارد
ویژگی های چاهک آسانسور استاندارد
در طراحی و ساخت چاهک آسانسور، برای جلوگیری از بروز مشکلات در آینده باید به نکات زیر توجه کنید:
دیواره چاهک باید به نحوی ساخته و طراحی شود که در هر 5 سانتیمتر مربع، تحمل 300 نیوتن نیرو را داشته باشد.
روشنایی مورد نیاز برای فاصله 1 متری بالای سقف کابین و کف چاهک باید حداقل 50 لوکس باشد.
وسیله‌ای برای خبر دادن در موارد اضطراری باید در چاهک نصب شود تا در صورت گیر افتادن تکنسین، امکان نجات وجود داشته باشد.
اگر شرایط جان پناه چاهک به خوبی رعایت شده باشد، عدم همسطحی کف چاهک مشکلی نخواهد بود.
قطعات آسانسور و قسمت‌های آهنی موجود در چاهک باید ضد زنگ باشند، اگرچه این قسمت‌ها نباید مرطوب شوند.
ارتفاع پریز و چراغ داخل چاهک باید 40 سانتیمتر از کف آن بالاتر باشد.
بین ریل‌های راهنمای کابین و ریل آسانسور، پلیتی برای نصب وزنه تعادل آسانسور در چاهک باید قرار گیرد.
محل مناسب برای نصب سیستم ارت، کف چاهک است.
جنس دیواره چاهک آسانسور باید از پلاستر ماسه و سیمان باشد.
تمامی حفره‌ها و روزنه‌های چاهک باید پوشیده و عایق‌بندی شوند.
استفاده از مواد قابل اشتعال درون چاهک ممنوع است.
در صورتی که عمق چاهک آسانسور 2.5 متر باشد، می‌توان درب ورودی برای این قسمت در نظر گرفت.
برای دسترسی راحت‌تر به ته چاهک، باید نردبان نصب شود.
حتما باید جلوی نفوذ آب به داخل قسمت چاهک گرفته شود.
چاهک باید کاملا عایق‌بندی شود و ضد آب باشد.
تفاوت چاه و چاهک آسانسور چیست؟
چاه و چاهک آسانسور تفاوت‌هایی دارند، با این حال برخی افراد ممکن است این دو را با هم اشتباه بگیرند! در زیر به تفاوت‌های اساسی بین این دو اشاره خواهم کرد:
نوع استفاده: چاه آسانسور محفظه‌ای است که کابین آسانسور در آن حرکت می‌کند و بین طبقات از بالاترین طبقه تا پایین طبقه ساختمان تعبیه شده است. از طرفی، چاهک آسانسور خود قسمتی از چاه آسانسور است که در پایین‌ترین بخش چاه، یعنی پی ساختمان قرار می‌گیرد.
ارتفاع: ارتفاع چاهک باید بیش از 160 سانتیمتر باشد تا امکان نصب قطعات مانند بافرها، ستونک زیر پل راهنما و جان پناهی آسانسور وجود داشته باشد. اما چاه آسانسور از پایه ساختمان آغاز شده و تا بالاترین طبقه ساختمان ادامه می‌یابد.
نصب و تجهیزات: چاه آسانسور کانالی است که کابین آسانسور در آن به سمت بالا یا پایین حرکت می‌کند. اما چاهک خود بخشی از چاه آسانسور است که در پایین‌ترین بخش چاه، یعنی پی ساختمان قرار می‌گیرد. بنابراین، تجهیزات و قطعات مورد استفاده در هر یک از این بخش‌ها ممکن است متفاوت باشد و بسته به کاربرد آسانسور تعیین شود.